MENSAXE DO SANTO
PAI FRANCISCO
PARA A
CELEBRACIÓN DA
XLVII XORNADA
MUNDIAL DA PAZ
1 DE XANEIRO DE
2014
A FRATERNIDADE,
FUNDAMENTO E CAMIÑO PARA A PAZ
1. Nesta miña
primeira Mensaxe para a Xornada Mundial da Paz, quixera desexar a todos, ás
persoas e aos pobos, unha vida chea de alegría e de esperanza. O corazón de
todo home e de toda muller alberga no seu interior o desexo dunha vida plena,
da que forma parte un anhelo indeleble de fraternidade, que nos convida á
comuñón cos outros, nos que atopamos non inimigos ou adversarios, senón irmáns
aos que acoller e querer.
De feito, a
fraternidade é unha dimensión esencial do home, que é un ser relacional. A viva
conciencia deste carácter relacional lévanos a ver e a tratar a cada persoa
como unha verdadeira irmá e un verdadeiro irmán; sen ela, é imposible a
construción dunha sociedade xusta, dunha paz estable e duradeira. E é necesario
lembrar que normalmente a fraternidade empeza a aprenderse no seo da familia,
sobre todo grazas ás responsabilidades complementarias de cada un dos seus
membros, en particular do pai e da nai. A familia é a fonte de toda
fraternidade, e por iso é tamén o fundamento e o camiño primordial para a paz,
pois, por vocación, debería contaxiar ao mundo co seu amor.
O número cada vez
maior de interdependencias e de comunicacións que se entrecruzan no noso
planeta fai máis palpable a conciencia de que todas as nacións da terra forman
unha unidade e comparten un destino común. Nos dinamismos da historia, a pesar
da diversidade de etnias, sociedades e culturas, vemos sementada a vocación de
formar unha comunidade composta de irmáns que se acollen reciprocamente e se
preocupan os uns dos outros. Con todo, a miúdo os feitos, nun mundo
caracterizado pola globalización da indiferenza, que aos poucos nos
"habitúa" ao sufrimento do outro, pechándonos en nós mesmos, contradín
e desmenten esa vocación.
En moitas partes
do mundo, continuamente lesiónanse gravemente os dereitos humanos fundamentais,
sobre todo o dereito á vida e á liberdade relixiosa. O tráxico fenómeno da
trata de seres humanos, con cuxa vida e desesperación especulan persoas sen
escrúpulos, representa un exemplo inquietante. Ás guerras feitas de
enfrontamentos armados súmanse outras guerras menos visibles, pero non menos
crueis, que se combaten no campo económico e financeiro con medios igualmente destrutivos
de vidas, de familias, de empresas.
A globalización,
-como afirmou Benedito XVI-, achéganos aos demais, pero non nos fai irmáns[1].
Ademais, as numerosas situacións de desigualdade, de pobreza e de inxustiza
revelan non só unha profunda falta de fraternidade, senón tamén a ausencia
dunha cultura da solidariedade. As novas ideoloxías, caracterizadas por un
difuso individualismo, egocentrismo e consumismo materialista, debilitan os
lazos sociais, fomentando esa mentalidade do "descarte", que leva ao
desprezo e ao abandono dos máis débiles, de cuantos son considerados
"inútiles". Así a convivencia humana parécese cada vez máis a un mero
do ut des pragmático e egoísta.
Ao mesmo tempo, é
claro que tampouco as éticas contemporáneas son capaces de xerar vínculos
auténticos de fraternidade, xa que unha fraternidade privada da referencia a un
Pai común, como fundamento último, non logra subsistir[2]. Unha verdadeira
fraternidade entre os homes supón e require unha paternidade transcendente. A
partir do recoñecemento desta paternidade, consolídase a fraternidade entre os
homes, é dicir, ese facerse «próximo» que se preocupa polo outro.
«Onde está o teu
irmán?» (Xn4,9)
2. Para
comprender mellor esta vocación do home á fraternidade, para coñecer máis adecuadamente
os obstáculos que se interpoñen na súa realización e descubrir os camiños para
superalos, é fundamental deixarse guiar polo coñecemento do designio de Deus,
que nos presenta luminosamente a Sacra Escritura.
Segundo o relato das orixes, todos os homes
proceden duns pais comúns, de Adán e Eva, parella creada por Deus ao seu xeito
(cf. Xn 1,26), dos cales nacen Caín e Abel. Na historia da primeira familia
lemos a xénese da sociedade, a evolución das relacións entre as persoas e os
pobos.
Abel é pastor,
Caín é labrador. A súa identidade profunda e, á vez, a súa vocación, é ser
irmáns, na diversidade da súa actividade e cultura, do seu modo de relacionarse
con Deus e coa creación. Pero o asasinato de Abel por parte de Caín deixa
constancia traxicamente do rexeitamento radical da vocación a ser irmáns. A súa
historia (cf. Xn 4,1-16) pon en evidencia a dificultade da tarefa á que están
chamados todos os homes, vivir unidos, preocupándose os uns dos outros. Caín,
ao non aceptar a predilección de Deus por Abel, que lle ofrecía o mellor do seu
rabaño :«O Señor fixouse en Abel e na súa ofrenda, pero non se fixou en Caín
nin na súa ofrenda» (Xn 4,4-5), mata a Abel por envexa. Desta maneira, négase a
recoñecelo como irmán, a relacionarse positivamente con el, a vivir ante Deus
asumindo as súas responsabilidades de coidar e protexer ao outro. Á pregunta
«Onde está o teu irmán?», coa que Deus interpela a Caín pedíndolle contas polo
que fixo, el responde: «Non o sei; seica son eu o gardián do meu irmán?» (Xn
4,9). Despois -dinos a Xénese-«Caín saíu da presenza do Señor» (Xn 4,16).
Habemos de
preguntarnos polos motivos profundos que levaron a Caín a deixar de lado o
vínculo de fraternidade e, xunto con el, o vínculo de reciprocidade e de
comuñón que o unía ao seu irmán Abel. Deus mesmo denuncia e recrimina a Caín a
súa conivencia co mal: «O pecado axexa á porta» (Xn 4,7). No entanto, Caín non
loita contra o mal e decide igualmente alzar a man «contra o seu irmán Abel»
(Xn 4,8), rexeitando o proxecto de Deus. Frustra así a súa vocación orixinaria
de ser fillo de Deus e a vivir a fraternidade.
O relato de Caín
e Abel ensínanos que a humanidade leva inscrita en si unha vocación á
fraternidade, pero tamén a dramática posibilidade da súa traizón. Dá testemuño
diso o egoísmo cotián, que está no fondo de tantas guerras e inxustizas: moitos
homes e mulleres morren a mans de irmáns e irmás que non saben recoñecerse como
tales, é dicir, como seres feitos para a reciprocidad, para a comuñón e para o
don.
«E todos vós
sodes irmáns» (Mt 23,8)
3. Xorde
espontánea a pregunta: os homes e as mulleres deste mundo poderán corresponder
algunha vez plenamente ao anhelo de fraternidade, que Deus Pai imprimiu neles?
Conseguirán, só coas súas forzas, vencer a indiferenza, o egoísmo e o odio, e
aceptar as lexítimas diferenzas que caracterizan aos irmáns e irmás?
Parafraseando as
súas palabras, poderiamos sintetizar así a resposta que nos dá o Señor Xesús:
Xa que hai un só Pai, que é Deus, todos vós son irmáns (cf. Mt 23,8-9). A
fraternidade está enraizada na paternidade de Deus. Non se trata dunha
paternidade xenérica, indiferenciada e historicamente ineficaz, senón dun amor
persoal, puntual e extraordinariamente concreto de Deus por cada ser humano
(cf. Mt 6,25-30). Unha paternidade, por tanto, que xera eficazmente
fraternidade, porque o amor de Deus, cando é acollido, convértese no axente
máis asombroso de transformación da existencia e das relacións cos outros,
abrindo aos homes á solidariedade e á reciprocidade.
Sobre todo, a
fraternidade humana foi rexenerada en e por Xesucristo coa súa morte e
resurrección. A cruz é o "lugar" definitivo onde se funda a
fraternidade, que os homes non son capaces de xerar por si mesmos. Xesucristo,
que asumiu a natureza humana para redimila, amando ao Pai ata a morte, e unha
morte de cruz (cf. Flp 2,8), mediante a súa resurrección constitúenos en
humanidade nova, en total comuñón coa vontade de Deus, co seu proxecto, que
comprende a plena realización da vocación á fraternidade.
Xesús asume desde
o principio o proxecto de Deus, concedéndolle o primado sobre todas as cousas.
Pero Cristo, co seu abandono á morte por amor ao Pai, convértese en principio
novo e definitivo para todos nós, chamados a recoñecernos irmáns nel, fillos do
mesmo Pai. El é a mesma Alianza, o lugar persoal da reconciliación do home con
Deus e dos irmáns entre si. Na morte en cruz de Xesús tamén queda superada a
separación entre pobos, entre o pobo da Alianza e o pobo dos Xentís, privado de
esperanza porque ata aquel momento era alleo aos pactos da Promesa. Como lemos
na Carta aos Efesios, Xesucristo reconcilia en si a todos os homes. El é a paz,
porque dos dous pobos fixo un só, derrubando o muro de separación que os
dividía, a inimizade. El creou en si mesmo un só pobo, un só home novo, unha
soa humanidade (cf. 2,14-16).
Quen acepta a
vida de Cristo e vive nel recoñece a Deus como Pai e entrégase totalmente a El,
amándoo sobre todas as cousas. O home reconciliado ve en Deus ao Pai de todos
e, en consecuencia, sente o chamado a vivir unha fraternidade aberta a todos.
En Cristo, o outro é aceptado e amado como fillo ou filla de Deus, como irmán
ou irmá, non como un estraño, e menos aínda como un adversario ou un inimigo.
Na familia de Deus, onde todos son fillos dun mesmo Pai, e todos están
inxertados en Cristo, fillos no Fillo, non hai "vidas descartables".
Todos gozan de igual e intanxible dignidade. Todos son amados por Deus, todos
foron rescatados polo sangue de Cristo, morto en cruz e resucitado por cada un.
Esta é a razón pola que non podemos quedarnos indiferentes ante a sorte dos
irmáns.
A fraternidade, fundamento
e camiño para a paz
4. Tendo en conta
todo isto, é fácil comprender que a fraternidade é fundamento e camiño para a
paz. As Encíclicas sociais dos meus Predecesores achegan unha valiosa axuda
neste sentido. Bastaría recuperar as definicións de paz da Populorum progressio
de Paulo VI ou da Sollicitudo rei socialis de Xoán Paulo II. Na primeira,
atopamos que o desenvolvemento integral dos pobos é o novo nome da paz[3]. Na
segunda, que a paz é opus solidaritatis[4].
Paulo VI afirma que non só entre as persoas,
senón tamén entre as nacións, debe reinar un espírito de fraternidade. E
explica: «Nesta comprensión e amizade mutuas, nesta comuñón sacra, debemos [?]
actuar a unha para edificar o porvir común da humanidade»[5]. Este deber concirne
en primeiro lugar aos máis favorecidos. As súas obrigacións afunden as súas
raíces na fraternidade humana e sobrenatural, e preséntanse baixo un triplo
aspecto: o deber de solidariedade, que esixe que as nacións ricas axuden aos
países menos desenvolvidos; o deber de xustiza social, que require o
cumprimento en termos máis correctos das relacións defectuosas entre pobos
fortes e pobos débiles; o deber de caridade universal, que implica a promoción
dun mundo máis humano para todos, onde todos teñan algo que dar e recibir, sen
que o progreso duns sexa un obstáculo para o desenvolvemento dos outros[6].
Así mesmo, se se
considera a paz como opus solidaritatis, non se pode pasar por alto que a
fraternidade é o seu principal fundamento. A paz -afirma Xoán Paulo II- é un
ben indivisible. Ou é de todos ou non é de ninguén. Só é posible alcanzala
realmente e gozar dela, como mellor calidade de vida e como desenvolvo máis
humano e sustentable, se se asume na práctica, por parte de todos, unha
«determinación firme e perseverante de empeñarse polo ben común»[7]. O cal
implica non deixarse levar polo «afán de gañancia» ou pola «sede de poder». É
necesario estar dispostos a "perderse" polo outro en lugar de
explotalo, e a "servilo" en lugar de oprimilo para o propio proveito.
[...] O "outro" (persoa, pobo ou nación) non [pode ser considerado]
como un instrumento calquera para explotar a baixo custo a súa capacidade de
traballo e resistencia física, abandonándoo cando xa non serve, senón como un
"semellante" o noso, unha "axuda"»[8].
A solidariedade
cristiá entraña que o próximo sexa amado non só como «un ser humano cos seus
dereitos e a súa igualdade fundamental con todos», senón como «a imaxe viva de
Deus Pai, rescatada polo sangue de Xesucristo e posta baixo a acción permanente
do Espírito Santo»[9], como un irmán.«Entón a conciencia da paternidade común
de Deus, da irmandade de todos os homes en Cristo, "fillos no Fillo",
da presenza e acción vivificadora do Espírito Santo, conferirá -lembra Xoán
Paulo II- á nosa mirada sobre o mundo un novo criterio para interpretalo»[10],
para transformalo.
A fraternidade,
premisa para vencer a pobreza
5. Na Caritas in veritate, o meu Predecesor
lembraba ao mundo enteiro que a falta de fraternidade entre os pobos e entre os
homes é unha causa importante da pobreza[11]. En moitas sociedades
experimentamos unha profunda pobreza relacional debida á carencia de sólidas
relacións familiares e comunitarias. Asistimos con preocupación ao crecemento
de distintos tipos de descontento, de marxinación, de soidade e a variadas
formas de dependencia patolóxica. Unha pobreza como esta só pode ser superada
redescubriendo e valorando as relacións fraternas no seo das familias e das
comunidades, compartindo as alegrías e os sufrimentos, as dificultades e os logros
que forman parte da vida das persoas.
Ademais, se por
unha banda dáse unha redución da pobreza absoluta, por outra banda non podemos
deixar de recoñecer un grave aumento da pobreza relativa, é dicir, das
desigualdades entre persoas e grupos que conviven nunha determinada rexión ou
nun determinado contexto histórico-cultural. Neste sentido, necesítanse tamén
políticas eficaces que promovan o principio da fraternidade, asegurando ás
persoas "iguais na súa dignidade e nos seus dereitos fundamentais" o
acceso aos «capitais», aos servizos, aos recursos educativos, sanitarios,
tecnolóxicos, de modo que todos teñan a oportunidade de expresar e realizar o
seu proxecto de vida, e poidan desenvolverse plenamente como persoas.
Tamén se
necesitan políticas dirixidas a atenuar unha excesiva desigualdade da renda.
Non podemos esquecer o ensino da Igrexa sobre a chamada hipoteca social,
segundo a cal, aínda que é lícito, como di Santo Tomás de Aquino, e mesmo
necesario, «que o home posúa cousas propias»[12], en canto ao uso, non as ten
«como exclusivamente súas, senón tamén como comúns, no sentido de que non lle
aproveiten a el soamente, senón tamén aos demais»[13].
Finalmente, hai
unha forma máis de promover a fraternidade -e así vencer a pobreza- que debe
estar no fondo de todas as demais. É o desprendemento de quen elixe vivir
estilos de vida sobrios e esenciais, de quen, compartindo as propias riquezas,
consegue así experimentar a comuñón fraterna cos outros. Isto é fundamental
para seguir a Xesucristo e ser autenticamente cristiáns. Non se trata só de
persoas consagradas que fan profesión do voto de pobreza, senón tamén de moitas
familias e cidadáns responsables, que cren firmemente que a relación fraterna
co próximo constitúe o ben máis prezado.
O redescubrimento
da fraternidade na economía
6. As graves crises financeiras e económicas
-que teñen a súa orixe no progresivo afastamento do home de Deus e do próximo,
na procura insaciable de bens materiais, por unha banda, e no empobrecemento
das relacións interpersoais e comunitarias, por outro- levaron a moitos a
buscar o benestar, a felicidade e a seguridade no consumo e a ganancia máis aló
da lóxica dunha economía sa. Xa en 1979 Xoán Paulo II advertía do «perigo real
e perceptible de que, mentres avanza enormemente o dominio por parte do home
sobre o mundo das cousas, perda os fíos esenciais deste dominio seu, e de
diversos modos a súa humanidade quede sometida a ese mundo, e el mesmo fágase
obxecto de múltiple manipulación, aínda que ás veces non directamente
perceptible, a través de toda a organización da vida comunitaria, a través do
sistema de produción, a través da presión dos medios de comunicación
social»[14].
O feito de que as
crises económicas sucédanse unha detrás doutra debería levarnos ás oportunas
revisións dos modelos de desenvolvemento económico e a un cambio nos estilos de
vida. A crise actual, con graves consecuencias para a vida das persoas, pode
ser, con todo, unha ocasión propicia para recuperar as virtudes da prudencia,
da temperanza, da xustiza e da fortaleza. Estas virtudes pódennos axudar a
superar os momentos difíciles e a redescubrir os vínculos fraternos que nos
unen uns a outros, coa profunda confianza de que o home ten necesidade e é
capaz de algo máis que desenvolver ao máximo o seu interese individual. Sobre
todo, estas virtudes son necesarias para construír e manter unha sociedade a
medida da dignidade humana.
A fraternidade
extingue a guerra
7. Durante este
último ano, moitos dos nosos irmáns e irmás sufriron a experiencia denigrante
da guerra, que constitúe unha grave e profunda ferida inflixida á fraternidade.
Moitos son os conflitos armados que se
producen no medio da indiferenza xeral. A todos cuantos viven en terras onde as
armas impoñen terror e destrución, asegúrolles a miña proximidade persoal e a
de toda a Igrexa. Esta ten a misión de levar a caridade de Cristo tamén ás
vítimas inermes das guerras esquecidas, mediante a oración pola paz, o servizo
aos feridos, aos que pasan fame, aos desprazados, aos refuxiados e a cuantos
viven con medo. Ademais a Igrexa alza a súa voz para facer chegar aos
responsables o berro de dor desta humanidade sufriente e para facer cesar,
xunto ás hostilidades, calquera atropelo ou violación dos dereitos fundamentais
do home[15].
Por este motivo,
desexo dirixir unha encarecida exhortación a cuantos sementan violencia e morte
coas armas: Redescubran, en quen hoxe consideran só un inimigo ao que
exterminar, ao seu irmán e non alcen a súa man contra el. Renuncien á vía das
armas e vaian ao encontro do outro co diálogo, o perdón e a reconciliación para
reconstruír á súa ao redor a xustiza, a confianza e a esperanza. «Nesta
perspectiva, parece claro que na vida dos pobos os conflitos armados constitúen
sempre a deliberada negación de toda posible concordia internacional, creando
divisións profundas e feridas lacerantes que requiren moitos anos para
cicatrizar. As guerras constitúen o rexeitamento práctico ao compromiso por
alcanzar esas grandes metas económicas e sociais que a comunidade internacional
fixouse»[16].
Con todo, mentres
haxa unha cantidade tan grande de armamentos en circulación como hoxe en día,
sempre se poderán atopar novos pretextos para iniciar as hostilidades. Por iso,
fago meu o chamamento dos meus Predecesores á non proliferación das armas e ao
desarmamento de parte de todos, comezando polo desarmamento nuclear e químico.
Non podemos
deixar de constatar que os acordos internacionais e as leis nacionais, aínda
que son necesarias e altamente desexables, non son suficientes por si soas para
protexer á humanidade do risco dos conflitos armados. Necesítase unha
conversión dos corazóns que permita a cada un recoñecer no outro un irmán do
que preocuparse, co que colaborar para construír unha vida plena para todos.
Este é o espírito que anima moitas iniciativas da sociedade civil a favor da
paz, entre as que se atopan as das organizacións relixiosas. Espero que o
empeño cotián de todos siga dando froito e que se poida lograr tamén a efectiva
aplicación no dereito internacional do dereito á paz, como un dereito humano
fundamental, pre-condición necesaria para o exercicio de todos os outros
dereitos.
A corrupción e o
crime organizado opóñense á fraternidade
8. O horizonte da
fraternidade prevé o desenvolvemento integral de todo home e muller. As xustas
ambicións dunha persoa, sobre todo se é nova, non se poden frustrar e ultraxar,
non se pode defraudar a esperanza de poder realizalas. Con todo, non podemos
confundir a ambición coa prevaricación. Ao contrario, debemos competir en
estima mutua (cf. Rm 12,10). Tamén nas disputas, que constitúen un aspecto
ineludible da vida, é necesario lembrar que somos irmáns e, por iso mesmo,
educar e educarse en non considerar ao próximo un inimigo ou un adversario ao
que eliminar.
A fraternidade xera paz social, porque crea un
equilibrio entre liberdade e xustiza, entre responsabilidade persoal e
solidariedade, entre o ben dos individuos e o ben común. E unha comunidade
política debe favorecer todo isto con transparencia e responsabilidade. Os cidadáns
deben sentirse representados polos poderes públicos sen menoscabo da súa
liberdade. En cambio, a miúdo, entre cidadán e institucións, infíltranse
intereses de parte que deforman a súa relación, propiciando a creación dun
clima perenne de conflito.
Un auténtico
espírito de fraternidade vence o egoísmo individual que impide que as persoas
poidan vivir en liberdade e harmonía entre si. Ese egoísmo desenvólvese
socialmente tanto nas múltiples formas de corrupción, hoxe tan capilarmente
difundidas, como na formación das organizacións criminais, desde os grupos
pequenos a aqueles que operan a escala global, que, minando profundamente a
legalidade e a xustiza, feren o corazón da dignidade da persoa. Estas
organizacións ofenden gravemente a Deus, prexudican aos irmáns e danan á
creación, máis aínda cando teñen connotacións relixiosas.
Penso no drama
lacerante da droga, coa que algúns se lucran desprezando as leis morais e
civís, na devastación dos recursos naturais e na contaminación, na traxedia da
explotación laboral; penso no branqueo ilícito de diñeiro así como na
especulación financeira, que a miúdo asume trazos prexudiciais e demoledores
para enteiros sistemas económicos e sociais, expondo á pobreza a millóns de
homes e mulleres; penso na prostitución que cada día cultiva vítimas inocentes,
sobre todo entre os máis novos, roubándolles o futuro; penso na abominable
trata de seres humanos, nos delitos e abusos contra os menores, na escravitude
que aínda difunde o seu horror en moitas partes do mundo, na traxedia
frecuentemente desatendida dos emigrantes cos que se especula indignamente na
ilegalidade. Xoán XXIII escribiu respecto diso: «Unha sociedade que se apoie só
na razón da forza ha de cualificarse de inhumana. Nela, efectivamente, os homes
ven privados da súa liberdade, no canto de sentirse estimulados, pola contra,
ao progreso da vida e ao propio perfeccionamento»[17]. Con todo, o home pódese
converter e nunca se pode excluír a posibilidade de que cambie de vida.
Gustaríame que isto fose unha mensaxe de confianza para todos, tamén para
aqueles que cometeron crimes atroces, porque Deus non quere a morte do pecador,
senón que se converta e viva (cf. Ez 18,23).
No contexto amplo
do carácter social do home, polo que se refire ao delito e á pena, tamén
habemos de pensar nas condicións inhumanas de moitos cárceres, onde o recluso a
miúdo queda reducido a un estado infrahumano e humillado na súa dignidade
humana, impedido tamén de calquera vontade e expresión de redención. A Igrexa
fai moito en todos estes ámbitos, a maior parte das veces en silencio. Exhorto
e animo a facer cada vez máis, coa esperanza de que ditas iniciativas, levadas
a cabo por moitos homes e mulleres audaces, sexan cada vez máis apoiadas leal e
honestamente tamén polos poderes civís.
A fraternidade
axuda a protexer e a cultivar a natureza
9. A familia humana ha recibido do Creador un
don en común: a natureza. A visión cristiá da creación leva un xuízo positivo
sobre a licitude das intervencións na natureza para sacar proveito diso, a
condición de obrar responsablemente, é dicir, acatando aquela
"gramática" que está inscrita nela e usando sabiamente os recursos en
beneficio de todos, respectando a beleza, a finalidade e a utilidade de todos
os seres vivos e a súa función no ecosistema. En definitiva, a natureza está á
nosa disposición, e nós estamos chamados a administrala responsablemente. En
cambio, a miúdo deixámonos levar pola cobiza, pola soberbia do dominar, do ter,
do manipular, do explotar; non custodiamos a natureza, non a respectamos, non a
consideramos un don gratuíto que temos que coidar e pór ao servizo dos irmáns,
tamén das xeracións futuras.
En particular, o
sector agrícola é o sector primario de produción coa vocación vital de cultivar
e protexer os recursos naturais para alimentar á humanidade. A este respecto, a
persistente vergoña da fame no mundo lévame a compartir con vostedes a
pregunta: como usamos os recursos da terra? As sociedades actuais deberían
reflexionar sobre a xerarquía nas prioridades ás que se destina a produción. De
feito, é un deber de obrigado cumprimento que se utilicen os recursos da terra
de modo que ninguén pase fame. As iniciativas e as solucións posibles son
moitas e non se limitan ao aumento da produción. É dabondo sabido que a
produción actual é suficiente e, con todo, millóns de persoas sofren e morren
de fame, e iso constitúe un verdadeiro escándalo. É necesario atopar os modos
para que todos póidanse beneficiar dos froitos da terra, non só para evitar que
se amplíe a brecha entre quen máis ten e quen se ten que conformar coas
migallas, senón tamén, e sobre todo, por unha esixencia de xustiza, de equidade
e de respecto cara ao ser humano. Neste sentido, quixese lembrar a todos o
necesario destino universal dos bens, que é un dos principios crave da doutrina
social da Igrexa. Respectar este principio é a condición esencial para
posibilitar un efectivo e xusto acceso aos bens básicos e primarios que todo
home necesita e aos que ten dereito.
Conclusión
10. A
fraternidade ten necesidade de ser descuberta, amada, experimentada, anunciada
e testemuñada. Pero só o amor dado por Deus permítenos acoller e vivir
plenamente a fraternidade.
O necesario realismo da política e da economía
non pode reducirse a un tecnicismo privado de ideais, que ignora a dimensión
transcendente do home. Cando falta esta apertura a Deus, toda actividade humana
vólvese máis pobre e as persoas quedan reducidas a obxectos de explotación. Só
se aceptan moverse no amplo espazo asegurado por esta apertura a Aquel que ama
a cada home e a cada muller, a política e a economía conseguirán estruturarse
sobre a base dun auténtico espírito de caridade fraterna e poderán ser
instrumento eficaz de desenvolvemento humano integral e de paz.
Os cristiáns
cremos que na Igrexa somos membros os uns dos outros, que todos nos necesitamos
uns a outros, porque a cada un de nós déullenos unha graza segundo a medida do
don de Cristo, para a utilidade común (cf. Ef 4,7.25; 1 Co 12,7). Cristo veu ao
mundo para traernos a graza divina, é dicir, a posibilidade de participar na
súa vida. Isto leva consigo tecer un armazón de relacións fraternas, baseadas
na reciprocidade, no perdón, no don total de si, segundo a amplitude e a
profundidade do amor de Deus, ofrecido á humanidade por Aquel que, crucificado
e resucitado, atrae a todos a si: «Doulles un mandamento novo: que vos amedes
uns a outros; como eu vos amei, amádevos tamén entre vós. O sinal polo que
coñecerán todos que sodes discípulos meus será que vos amades uns a outros» (Xn
13,34-35). Esta é a boa noticia que reclama de cada un de nós un paso adiante,
un exercicio perenne de empatía, de escoita do sufrimento e da esperanza do
outro, tamén do máis afastado de min, póndonos en marcha polo camiño esixente
daquel amor que se entrega e gástase gratuitamente polo ben de cada irmán e
irmá.
Cristo diríxese
ao home na súa integridade e non desexa que ninguén se perda. «Deus non mandou
ao seu Fillo ao mundo para condenar ao mundo, senón para que o mundo se salve
por El» (Xn 3,17). Faio sen forzar, sen obrigar a ninguén a abrirlle as portas
do seu corazón e da súa mente. «O primeiro entre vostedes pórtese como o menor,
e o que goberna, como o que serve» -di Xesucristo-,«eu estou no medio de vós
como o que serve» (Lc 22,26-27). Así pois, toda actividade debe distinguirse
por unha actitude de servizo ás persoas, especialmente ás máis afastadas e descoñecidas.
O servizo é a alma desa fraternidade que edifica a paz.
Que María, a Nai
de Xesús, nos axude a comprender e a vivir cada día a fraternidade que brota do
corazón do seu Fillo, para levar paz a todos os homes nesta querida terra nosa.
Vaticano, 8 de
decembro de 2013.
FRANCISCO
Terra de
Zebulón, terra de Naftalí,
