LECTIO

Podemos dicir que a pasaxe que se nos propón para a nosa reflexión constitúe unha parte central do texto de Lucas 20,20-22,4 e cuxo argumento son as discusións cos xefes do pobo. Xa no comezo do capítulo 20, Lucas preséntanos algúns conflitos xurdidos entre Xesús, os sacerdotes e os escribas (v. 1-19). Aquí Xesús está en conflito coa escola filosófica dos Saduceos, que toman o seu nome de Zadok, o sacerdote de David (2 Sam 8:17). Os Saduceos aceptaban como revelación só os escritos de Moisés (v. 28) negando así o desenvolvemento gradual da revelación bíblica. Neste sentido enténdese máis a frase "Moisés deixounos escrito" pronunciado polos Saduceos neste malicioso debate, pensado como unha trampa para asechar a Xesús e "sorprendelo (v.: 20: 2; 20: 20). Esta escola filosófica desaparece coa destrución do templo.

A lei do levirato

Os Saduceos negan, pois, a resurrección dos mortos, porque segundo eles, este obxecto de fe non formaba parte da revelación que Moisés se lles dera. O mesmo se diga de cara a fe na existencia dos anxos. En Israel, a fe na resurrección dos mortos aparece no libro de Daniel escrito no 605-530 a.c. (Dan 12: 2-3). Encontrámola así mesmo en 2Mac 7: 9, 11, 14, 23. Para ridiculizar a fe na resurrección dos mortos, os Saduceos citan a prescrición legal de Moisés sobre o levirato (Dt 25, 5), é dicir o antigo uso dos pobos semíticos (hebreos inclusive), segundo o cal o irmán ou un parente próximo dun home casado, falecido sen fillos, ten que casarse coa viúva, para asegurar (a) ao defunto unha descendencia (os fillos ían considerarse legalmente como fillo do defunto), e (b) un marido para a muller, xa que as mulleres dependían do marido para o seu sustentamiento. Casos como os arriba citados se citan tamén no Antigo Testamento, no libro do Génesis e no libro de Rut.

No libro do Génesis (38:6-26) dísenos que "tomou Xudá, para Er, o seu primoxénito unha muller chamada Tamar. Er, primoxénito de Xudá, foi malo aos ollos de Yahvé, e Yahvé matouno. Entón dixo Judá a Onán: Entra á muller do teu irmán e tómaa, como cuñado que es, para suscitar prole ao teu irmán. " (Gén 38: 6-8). Pero Onán tamén é castigado por Deus coa morte (Gén 38: 10) porque sabendo Onán "que a prole non sería súa, cando entraba á muller do seu irmán, derramábase en terra por non dar prole ao seu irmán" (Gén 38: 9). Vendo isto, Xudá envía Tamar á casa do pai, para non o dar como marido Sela, o seu terceiro fillo (Gén 38: 10-11). Tamar entón, vestíndose de prostituta, uniuse con Xudá mesmo, e concibiu dous xemelgos. Descuberta a verdade, Xudá deu razón a Tamar e recoñeceu que "mellor ca min é ela" (Gén 38: 26).

No libro de Rut cóntase a historia da mesma muller, Rut a moabita, quen quedou viúva tras casar cun dos fillos de Elimèlech. Xunto coa sogra Noemí, se viu obrigada a pedir esmola para sobrevivir, e a recoller nos campos as espigas desbotadas polos espigadores, ata o momento en que casa con Boaz, parente do seu defunto marido.
O caso proposto a Xesús polos Saduceos recórdanos a historia de Tobías, fillo de Tobit, que se casa con Sara, filla de Ragüel, viúva de sete maridos, matados todos por Asmodeo, o demo da luxuria, no momento en que se unían a ela. Tobías ten dereito a casar con ela porque era da súa tribo (Tob 7-9).
Xesús fai notar aos Saduceos que o matrimonio prové á procreación e por conseguinte é necesario para o futuro da especie humana, xa que ningún dos "fillos deste mundo" (v. 34) é eterno Pero "os que alcancen a ser dignos de ter parte naquel mundo" (v. 35) non toman nin marido, nin muller xa que "nin poden "xa" morrer " (v.35-36), viven en Deus: "porque son como os anxos e son fillos de Deus, por ser fillos da resurrección" (v. 36). Xa no Antigo como no Novo Testamento, os anxos son chamados fillos de Deus (véxase por exemplo Xene 6: 2; Sal 29, 1; Lc 10, 6; 16, 8). Esta frase de Xesús recórdanos a carta de Paulo aos Romanos, onde está escrito que Xesús é o Fillo de Deus pola súa resurrección, el, o primoxénito de entre os mortos, é por excelencia o fillo da resurrección (Rom 1, 4). Podemos citar aquí tamén os textos de san Paulo sobre a resurrección dos mortos como evento de salvación cuxa natureza é espiritual (1 Cor 15:35-50).

Eu son: O Deus dos vivos Xesús confirma a realidade da resurrección citando outra pasaxe do Éxodo, esta vez da pasaxe da revelación de Deus a Moisés na silveira ardendo. Os Saduceos fan fincapé no seu punto de vista, citando a Moisés. E do mesmo modo Xesús rexeita o seu argumento citando el tamén a Moisés: "E que os mortos resucitan indicouno tamén Moisés no da silveira, cando chama ao Señor o Deus de Abrahán, o Deus de Isaac e o Deus de Xacob" (v. 37). No Éxodo, vemos que o Señor se revela a Moisés con estas palabras: "Eu son o Deus do teu pai, o Deus de Abrahán, o Deus de Isaac e o Deus de Xacob" (Ex 3: 6). O Señor logo segue revelando a Moisés o seu nome divino: " Eu-son" (Ex 3: 14). A palabra hebraica ehjeh, cuxa raíz é Hei-Yod-Hei, usada para indicar o nome divino en Ex 3: 14, significa Eu son aquel que é; Eu son aquel que existe. A raíz pode significar asimismo vida, existencia. Por iso, Xesús pode concluír: "Non" é "un Deus de mortos, senón de vivos" (v. 38). Neste mesmo verso Xesús especifica que para el todos viven. Ao reflexionar sobre a morte de Xesús, na carta aos Romanos, Pablo escribe: "Porque morrendo, morreu ao pecado unha vez para sempre: pero vivindo, vive para Deus. Así, pois, facede conta de que estades mortos ao pecado, pero vivos para Deus en Cristo Jesús" (Rom 6:10). Podemos dicir que Xesús, unha vez máis, fai ver aos Saduceos que a fidelidade de Deu para o seu pobo, para a persoa individual, non se basea na existencia ou non dun reino político (en o caso da fidelidade de Deus ao pobo), e tampouco no ter ou non prosperidade e descendencia nesta vida. A esperanza do verdadeiro crente non estriba nas cousas deste mundo, senón no Deus vivo. Por iso, os discípulos de Xesús están chamados a vivir como os fillos da resurrección, é dicir como os fillos da vida en Deus, como o Mestre e Señor, "como os que foron xerados non de semente corruptible, senón incorruptible, pola palabra viva e permanente de Deus" (1 Pe 1: 23).