I DOMINGO DE
CORESMA
(Ciclo B: 22. II.
2015)
Hai catro días, o mércores de cinza, empezabamos o tempo da Coresma. Un nome, o
de “Coresma”, que ten que ver, como ben sabedes, cos “corenta”
días de xaxún que, segundo nos contan os evanxelistas, pasou Xesús no
deserto despois de ser bautizado por Xoán o Bautista. Os entendidos nestas cousas
dinnos que o dos “corenta” días non hai que entendelo literalmente. É só un
número simbólico de “plenitude”, que vén significar neste caso algo así como se
dixésemos: “Xesús foi tentado sempre”. Como tamén sempre somos
tentados todos nós. O relato de hoxe de Marcos sobre as tentacións de Xesús é
moi parco, se o comparamos cos relatos que nos fan Lucas ou Mateo. Marcos
conténtase aquí con despachar con catro frases (exactamente trinta palabras en
grego) as tentacións de Xesús, sen aducir, como fan os outros, moitos máis
detalles. Polos outros evanxelistas sabemos que Xesús foi tentado polo
prestixio, polo poder, pola fama e cousas semellantes, para dese modo, segundo
lle suxería o mal espírito, instaurar o reino de amor e fraternidade que Deus
Pai quería e quere para todos nós.
En calquera caso, é unha constante na vida de Xesús ese seu alternar ou
pendular entre, por unha banda, estar consigo mesmo e con Deus Pai e, por
outra, a súa intensa relación de amor, fraternidade e contacto con tódalas
persoas que se achegaban a el, para comunicarlles a “boa nova” do Pai.
O tempo de Coresma está máis en relación co primeiro (é dicir, coa soidade
consigo mesmo e con Deus): Xesús sabe vivir só (no “deserto”, como
refire Marcos), aínda que alí estea fondamente confortado pola presenza vivida
do seu Pai que sempre está con el; sabe renunciar a moitas cousas que
constituían para bastantes do seu tempo (e tamén do noso) o seu principal
desexo e aspiración; sabe ollar con limpeza e abraio cara á natureza (“vivía
entre as feras”, dinos Marcos), percibindo nela tamén a man do seu Pai
creador de todo.
Todo isto practicouno Xesús durante toda a súa vida (que é,
como digo, o que quere dicir o dos “corenta días”) e se polas multitudes que se
amoreaban arredor del durante o día non o podía facer, tempo había aínda de
noite para poder mergullarse con agarimo agradecido no colo do seu Pai Deus e
falar con El.
Por iso o tempo de Coresma é unha chamada litúrxica da Igrexa a todos para que
saibamos tamén, como Xesús, atopar tempo (de día ou de noite) para dialogar con
nós mesmos, cos acontecementos e feitos que nos rodean e, a través de todo
isto, co Deus Pai que nos quere e con cantas persoas entren en contacto con
nós.
A expresión que utiliza Marcos ó dicirnos que o Espírito “encamiñou” a
Xesús ó deserto é, tamén segundo os entendidos, unha expresión forte:
algo así como “empuxou”, “forzou”. Unha expresión –dinnos eles- “enérxica e
vehemente”. Boa falta nos faría a nós un espírito así de “forte”, pois ás veces
nin somos sequera capaces de despegarnos un chisco da tele ou doutros
entretementos semellantes.
Pero así como Xesús non consideraba o “deserto” como o seu estado
natural, como o seu hábitat –nisto certamente diferenciábase moito Xesús de
Xoán Bautista-, así tamén, no noso caso, a nosa soidade con Deus, as nosas
renuncias, as nosas penitencias coresmais non deberían ter outro sentido senón
o de converternos en instrumentos vivos e operativos no servizo a Deus Pai,
confraternizando deste xeito con tódolos seus fillos e irmáns nosos. Dinos
Marcos que, despois de superar as tentacións e despois tamén de que os
poderosos deste mundo lle pechasen a boca a Xoán Bautista encadeándoo no
cárcere, foi cando empezou Xesús a anunciar o Reino de Deus, a Boa Nova.
Non son, desde logo, partidario de considerar o tempo de Coresma como un tempo triste,
un tempo de xa non poder pasalo ben coma no Antroido, cando a xente que aínda
dispón dalgúns aforros pode quizais ver algún día na mesa lacón con grelos,
para empezar, e despois filloas, orellas ou ricas lambetadas. E dígoo non por
isto, senón porque tamén na igrexa houbo dende hai algún tempo cambios na
secular liturxia coresmal. Por exemplo, o normal agora é que non se diga xa en
ningures no Mércores da Cinza a fórmula máis antiga coa que nos colocaban antes
a cinza na cabeza e dicíndonos: “Lémbrate de que es po e en po te has
converter”. A mensaxe é agora moito máis alegre e, desde logo, moito
máis cristiá: “Convértete e cre no Evanxeo”, é dicir, na boa, na
alegra noticia. Cal é esa boa nova? Pois nada máis e nada menos que a boa, a
alegre nova de Xesús mesmo, é dicir, de que Deus está connosco, de que Deus nos
quere coma a fillos del que somos e de que calquera persoa que estea ó meu lado
(ou lonxe de min) é irmán meu... Xa sabemos que o papa Francisco se atreveu por
fin a poñer a “alegría” como centro do evanxeo, da boa e alegre nova.
Por iso, pola miña parte, prefiro empregar a palabra tradicional galega de
“Antroido” (ou “Entroido”), e non a de “Carnaval”, porque “Antroido” ten que
ver coa “entrada” na Coresma. Non hai polo tanto un “corte” ou separación entre
o Antroido e a Coresma. O Antroido non é máis cá porta aberta, alegre e
festeira, á alegría que nos trae o evanxeo de Xesús. Por iso a cinza do comezo
da Coresma vai acompañada, moi acertadamente, desa nova fórmula, “Convértete e
cre no evanxeo”, é dicir, na alegre nova de Xesús.
Claro que para que esta alegría da Coresma sexa como debe ser ten que poder
incluír nela a alegría de cantos se senten no mundo discriminados: sen poder
comer o que precisan, sen poder dispoñer de bens que a outros lles sobran, etc.
Porque a mensaxe coresmal “Convértete e cre no Evanxeo” leva consigo
tomar conciencia viva e práctica de que, se todos somos fillos de Deus e irmáns
de Xesús, ninguén debería ter motivo para acusarme de que non me comporto con
el como un verdadeiro irmán.
Esta é, pois, a fermosa tarefa deste tempo coresmal que acabamos de comezar.
Pidámoslle ó Espírito de Deus que nos empuxe, “enerxicamente” como a Xesús, ó
“deserto” da nosa conversión a Deus Pai e á visión de todos como verdadeiros
irmáns nosos.
