Reflexión da palabra

*      O Señor desde sempre nos buscou e nos esperou. Para El somos presenza constante e permanente. E namentres a nosa relación duns cos outros está moi marcada polo interese e o esquecemento, a relación de Deus con nós é sempre unha relación de presenza, acompañamento de raíz e identidade. Como di o profeta Xeremías na primeira lectura, antes de saír do seo das nosas nais El xa nos miraba con tenrura e misericordia. A súa pegada púxoa en nós desde o comezo: no amor dos nosos pais e nais que deu lugar á nosa vida. Estaba presente alí e ségueo a estar tamén hoxe. E así o cremos e confesamos cando rezamos xuntos e cando levamos o que temos vivido nas celebracións á vida de cada día. E esa é a nosa tarefa, non outra, por moito que nos queiran desviar do fundamental da fe para convertela en costume, rito ou imposicións. A súa invitación é unha constate chamada a non ter medo, a non esmorecer, a non deixarnos render polas dificultades e problemas que nos poidan ir aparecendo.

*      Só desde esta identidade xenética –desde o comezo– poderemos entender canto Paulo recolle na súa carta aos Corintios ao afirmar que o amor é cerne da vida do cristián. Sen amor non seriamos máis que robots que cumpren normas; pero que son incapaces de descubrir o outro como igual e irmán, como rostro de presenza de Deus. E isto, aínda que o teñamos escoitado moitas veces e de xeitos diferentes, nunca pasa de moda, porque aquí reside o que define e diferenza a un seguidor de Xesús de quen non o é. Non somos cristiáns por ter sido bautizados; tampouco por repetir xestos que facían os nosos maiores, senón por esforzarnos en vivir o amor, por facer del verdade na nosa vida. Non é logo nin unha palabra que pase de moda nin tampouco unha actividade físico ximnástica, senón actitude permanente que identifica e mostra que Xesús segue presente no noso mundo a pesares da tecnoloxía ou a indiferenza. O amor, imaxe que mellor define a Deus, non pasa. Porque, coma El, tamén é para sempre.

*      Sendo o actuar de Xesús coherente co seu dicir, non é de estrañar que os veciños dubidaran del. A eles (só a eles?) non lles cabía na cabeza que aquel fillo do carpinteiro e daquela moza que o tivera antes de casar con Xosé, puidese presentarse coma Fillo de Deus; o que daba cumprimento na súa persoa ás palabras que desde había tantos séculos viñan lendo e rezando xuntos na sinagoga. Non podían dar creto a que un dos deles e coma eles puidese presentarse invitando a cambiar os comportamentos, anunciándolles que a salvación pasa pola acollida e o respecto duns para cos outro; que lles fixese saír as cores pola súa falta de sinceridade e coherencia á hora de actuar, pois críanse os mellores por cumprir ritos e normas; pero non eran capaces de poñer o corazón no que facían. Isto pasáballe a Xesús cos veciños; pero... non nos pasa tamén a nós que somos desconfiados e valoramos pouco, cando non nada, os logros dun veciño ou de alguén que está disposto a poñer tempo do seu a favor do tempo de todos? Preguntémonos logo, non o que outros fan por nós, senón o que nós somos capaces de facer polos outros. Porque na resposta que deamos verémonos reflectidos como seguidores -ou non- de Xesús.

LECTIO, II Domingo do T.O.

            Rematado o tempo de Nadal, os textos que nos propón a liturxia para este novo tempo que comezamos agora, o chamado tempo “ordinario”, son moi diversos. En calquera caso, son todos importantes para o fortalecemento e a animación da nosa fe. En realidade, o tempo “ordinario” empezou xa no anterior domingo, no que fixemos lembranza comunitaria do Bautismo do Señor. O que nesta celebración comentabamos pode servirnos aínda para algúns dos comentarios de agora.

            Porque hoxe, ademais dos temas que nos suxiren os textos litúrxicos, teriamos que ter presente tamén algúns que nos veñen dados desde outras instancias non directamente relacionadas co que acabamos de ler e escoitar nas Lecturas ou no Evanxeo. Refírome a que desde mañá ata o próximo domingo celebramos a Semana da Unidade dos Cristiáns. Ó tempo, celébrase neste mesmo domingo de hoxe a Xornada Mundial das Migracións, dos migrantes e refuxiados. Temas os dous dos que se podería falar longo e tendido, sobre todo en relación co segundo do que temos lido, visto e oído tanto nos últimos tempos.

            Pois ben, como no podemos falar de todo, toquemos algún que outro punto, ben alicerzados na mensaxe fundamental do último domingo, a festividade do Bautismo do Señor. Neste anterior domingo lembrabamos a importancia que ten para a nosa fe o feito de termos sido, todos nós, bautizados “no Espírito Santo”. Pois ese é o bautismo que desde Xesús recibimos os cristiáns. Diciamos que o Espírito de Deus, o Espírito Santo, e un e diverso. Un como hai un só Deus, pero diverso como tamén Deus é un e trino, diferente polo tanto na súa unidade. Por iso o Espírito de Deus unifica, pero tamén sabe e entende de diferenzas, pois Deus é tamén un e diferente.

            Faremos moi ben en pedir e rezar, nesta semana de oración, pola unidade dos cristiáns. Pois ben sabemos que hai outras confesións dentro do cristianismo que non se identifican oficialmente coa nosa, a que chamamos “católica”. A unidade é sen dúbida un gran ben. Pero non estaría mal tampouco que ó tempo pidamos ó Señor que tódalas confesións, tamén a nosa, se convertan en verdadeiramente cristiás. Pedirlle polo tanto que nos converta en verdadeiros seguidores seus. Discípulos auténticos daquel que nos bautizou “no Espírito Santo”. E xa sabemos que no Espírito Santo estamos todos chamados a sermos e a sabérmonos uns e diferentes. Por iso, a diferenza, mentres non se renuncie ós principios básicos da mensaxe de Cristo, debería sentirse sempre cómoda no seo da nosa Igrexa.

            Se este respecto á diferenza se tivese practicado máis e mellor en tempos históricos pasados, posibelmente non teriamos necesidade hoxe de estarmos a pedir durante unha semana enteira pola “unidade dos cristiáns”. Unha unidade que historicamente se rompeu en determinadas e concretas datas do pasado.

            E conste que isto valería tamén á súa maneira, penso eu, para os asuntos políticos que están a ocorrer hoxe en día entre nós. Toda unidade tería que ser sempre suficientemente flexíbel e aberta para que no seo dela puidesen vivir comodamente e sen discriminacións as diferenzas culturais, lingüísticas ou de calquera outro tipo.

            Polo menos na carta ós Corintios que acabamos de escoitar fálanos Paulo do Espírito, no que -como dicía- fomos todos bautizados, como dun Espírito que, sendo el sempre o mesmo, actúa porén de moi diversos modos e maneiras. Un Espírito, dinos Paulo, que ten “diversidade de dons”, “diversidade de servizos”, “diversidade de realizacións”... E se o Espírito actúa de tan diversas maneiras, ¿quen somos nós para forzar as cousas, as realidades, as culturas, as linguas, etc. coa pretensión de converter estas diferenzas en algo absolutamente unitario e monolítico?

            Todo isto pode ter que ver tamén co tema da semana de oración pola “unidade dos cristiáns”. Pero pode telo tamén co outro tema que recordamos hoxe, o da “Xornada das Migracións”. As migracións, os inmigrantes ou emigrantes dun país a outro, dunha cultura ou lingua a outras diferentes son feitos que están aí diante de nós e que podemos ollar tódolos días en maior ou menor medida. A situación social e política de Galicia converteu a nosa terra durante séculos nun país de emigrantes. E nos tempos de hoxe bastantes persoas entre nós volven converterse en emigrantes.

            Si. Como cristiáns, temos que estar atentos a todas estas situacións. Ós que se van e ós que veñen. Temos que acompañalos coa clara conciencia de qu

e son irmáns nosos, en virtude da nosa común irmandade con Xesús, Fillo de Deus. Todos eles teñen unha dignidade da que non os podemos desposuír baixo ningún pretexto. Porque se trata dunha dignidade que lles vén de Deus, non de nós. Temos que loitar por que a súa dignidade e os seus dereitos sexan respectados por todos.

            Todos eles están chamados, igual ca nós, a seren partícipes da dignidade de fillos de Deus. E debemos en principio supoñer ademais que están xa dalgunha maneira participando desa dignidade. Por aquilo que xa comentamos no anterior domingo sobre a grande sorpresa de Pedro ó ter el aprendido e experimentado que, segundo se nos conta nos Feitos dos Apóstolos, “Deus non fai distinción de persoas, senón que acepta a quen lle é fiel e practica a xustiza, sexa da nación que sexa”.

            E a todo isto doume de conta de que non comentei aínda nada sobre o texto do Evanxeo. Só unhas palabras, pois, para rematar. Xesús, ó revés do Bautista, mestúrase coa xente, vive e está con ela. E qué curioso! O seu primeiro milagre, aínda que nolo conte só Xoán, é o do viño nunha voda. Un milagre moi simbólico (como ocorre con frecuencia en Xoán). A Xesús gústalle celebrar a irmandade, a amizade, o amor, a felicidade. E ademais en grupo, en comunidade, en pobo, en reino. Se ese foi o seu primeiro milagre, ese será tamén o seu derradeiro milagre con toda a humanidade, coa creación enteira. Nese reino vindeiro prometido, que será a definitiva e infinita festa da irmandade entre tódolos homes e mulleres do tódolos tempos e nacións. A nosa sorpresa será alí seguramente aínda meirande cá de Pedro, abraiado como estaba de que Deus aceptase onda si a cantos practican a xustiza sexan da nación que sexan.

SANTA MARÍA, NAI DE DEUS

            Cansados como estabamos ata as doce da noite pasada co ano vello e cheo de días que levabamos ó lombo, agora seguramente andaremos máis lixeiros co pequerrexo ano que levamos no colo e que se chama 2016.

            Si. Todos temos, dunha forma ou doutra, esa experiencia do tempo que pasa e que vai pasando con nós. Se non houbese anos que contar, noite vella e aninovo, abrentes e solpores, noites e días, resultaríanos menos doado dármonos conta do paso do tempo.

            Moitos filósofos, pensadores, físicos teóricos, etc. intentaron e intentan saber en que consiste realmente o tempo. O malo é que nós estamos tan identificados con el que nos resulta difícil velo, coma quen di, fóra ou diante de nós, a una certa distancia, para podérmolo contemplar así en si mesmo se é que tal cousa for posíbel.

            Dicimos que Deus vive na súa propia eternidade e que nós vivimos no tempo. O caso é que este Deus que chamamos intemporal se meteu, no seu Fillo Xesús do Nadal, no tempo. De maneira que, irmáns como somos de Xesús e participantes así da súa divindade (como nos di a propia liturxia), temos todos algo de temporais e algo de eternos. Somos persoas humanas e, coma tales, limitadas, mais tamén entendemos dalgunha maneira iso de sermos eternos e, ademais, querémolo ser. A quen non lle gustaría vivir cen, mil, un millón de anos, vivindo ademais, como se adoita dicir, cunha boa “calidade de vida”, sen que parecese –por así dicilo- que o tempo pasa por un?

            Con isto o que quero dicir é que, ó rematar un ano e dar comezo o novo, deberiamos darlle grazas a Deus por permitirnos asomarnos ó balcón soleado deste Aninovo, podendo así un ano máis ollar con esperanza cara ó futuro. Grazas e, tamén, pedirlle perdón porque hai moita contaminación no mundo para podermos chegar limpos de po e palla ata o final do ano. Se o xusto peca sete veces, cantas máis veces non teremos pecado nós, que tampouco podemos fachendear de xustos, pois isto mesmo sería xa un pecado máis a engadir ós que xa temos....

            Á altura deste comezo do Aninovo, é sempre bo tamén botarlle unha ollada ás tarefas, proxectos ou angueiras que se nos presentan ou poden presentar nel. Para vermos se están ou non en liña con aquilo que somos ou queremos ser. É moi posíbel que a todos nos conveña medrar aínda máis no senso da nosa común fraternidade, derivada de sermos e sentírmonos fillos dun mesmo Pai, do noso común Pai Deus. Polo menos cara a isto parece apuntar a Segunda Lectura de hoxe, tomada da carta do apóstolo Paulo ós Gálatas. Dinos nela Paulo que Deus Pai nos mandou o seu Fillo, nado dunha muller, para deste xeito podérmonos converter en fillos “adoptivos” de Deus;  e que por iso todos podemos invocar a Deus chamándoo “¡meu Pai!”; e que de aquí provén tamén o feito de que sexamos de verdade “herdeiros” das grandezas e riquezas de Deus Pai. “Por seres fillo –dinos a cada un de nós Paulo- es tamén, grazas a Deus, herdeiro”.

            A carta ós Gálatas de Paulo é unha grandiosa e persistente loa da “liberdade”. É bo lembralo a comezos de ano. Por moito que algúns pensen que os cristiáns estamos sometidos a un Deus ameazador, a verdade é que temos dereito e razóns para considerármonos ben libres. Libres no noso comportamento e na nosa relación con Deus e con todos. Dínolo Paulo de maneira clara nesta súa carta de hoxe: “Ti xa non es escravo, senón fillo”.

            Por iso este día primeiro de ano é tamén o “Día Mundial da Paz”. E está claro que non pode haber “paz” onde hai asoballamento ou escravitude. Un cristián no debería endexamais aturar ser “escravo” de ningún Deus nin de ningunha persoa humana, sexa esta quen sexa. Deus fíxonos en Xesús libres e quérenos así.

            Naturalmente, esta liberdade non é unha liberdade calquera. A liberdade cristiá é, de maneira paradoxal, a liberdade de quen libremente se fai “escravo” dos demais en servizo e amor a eles. Este tipo de “escravitude” si que é boa. Exerceuna o noso irmán maior, Xesús, durante toda a súa vida e de maneira simbólica lavándolles os pés ós seus discípulos na derradeira cea. É a liberdade dunha Teresa de Calcuta, que se fixo voluntariamente escrava de asoballados e desprezados, e a de tantas outras persoas (cristiáns ou non) que intentaron e intentan crear liberdade por onde queira que van facéndose libremente escravos dos demais.

            No mundo pertencemos todos a unha mesma familia en canto fillos dun mesmo Pai Deus. Se o noso irmán maior Xesús non quixo nacer nunha casa normal, senón nunha corte, e morrer nunha cruz en vez de nun leito de rosas sería seguramente para que ningún desgraciado deste mundo despois del puidese dicir que Xesús non é seu irmán.

            Deus quixo facerse en Xesús fillo dunha nai humana. Por iso celebramos hoxe tamén a festividade de Santa María, “Nai de Deus”. Parece imposíbel que se poida falar con verdade e case sen contradición dunha “Nai de Deus”. Pero é que para Deus, unha vez máis, “non hai imposibles”. Parécenos imposíbel que Deus se faga un ser humano coma nós en Xesús, e, a pesar de todo, ese é xustamente o “misterio” central da fe que profesamos.

            Renovando coa graza de Deus a nosa fe nel, comecemos este Aninovo coa alegría do Espírito de Deus e a beizón do Pai e do Fillo. E, deste xeito, que a Santísima Trindade de Deus presida tódolos días deste novo ano 2016, que desde hai só doce horas nos acompaña. E moitas felicidades tamén ós que celebrades hoxe o voso onomástico: ós que se chaman Xesús ou Xesusa, Manuela ou Manuel, Salvador, María, etc. etc.! Que Deus nos bendiga a todos!